Waarom deze test?

Om vast te stellen of de DHEAS hoeveelheid in het bloed normaal is. Ook wordt de test gebruikt om de bijnierfunctie te beoordelen.

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

De test meet de hoeveelheid dehydroepiandrosteronsulfaat (DHEAS) in het bloed. DHEAS is een androgeen, een mannelijk geslachtshormoon, dat zowel bij mannen als bij vrouwen aanwezig is. Het speelt een rol bij de ontwikkeling van de secundaire mannelijke geslachtskenmerken tijdens de puberteit.

DHEAS kan door het lichaam worden omgezet in sterkere androgenen zoals testosteron en androsteendion. Ook kan het worden omgezet in het vrouwelijke hormoon oestrogeen.

DHEAS wordt door de bijnieren gemaakt. Kleinere hoeveelheden worden in de eierstokken van de vrouw en in de zaadballen van de man gemaakt. De productie van DHEAS staat onder controle van het hypofysehormoon adrenocorticotroop hormoon (ACTH) en andere hypofysefactoren. De hypofyse is een hormoonproducerende klier onder aan de hersenen.

Omdat DHEAS vooral wordt aangemaakt in de bijnier is het een goede maat voor het functioneren van de bijnieren. Bijniertumoren, kanker en goedaardige bijniervergrotingen kunnen leiden tot overproductie van DHEAS.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

De dokter vraagt een DHEAS test meestal aan om het functioneren van de bijnieren te controleren. Vaak in combinatie met testosteron en een aantal andere androgenen of cortisol

De DHEAS test wordt gebruikt voor het stellen van de diagnose adrenocorticale tumor (tumor in de buitenste laag van de bijnier), bijnierkanker en bijnierhyperplasie (aangeboren of op latere leeftijd ontstaan).

Voor het stellen van de diagnose polycysteus ovarium syndroom (PCOS, een ziekte in de eierstokken) wordt de DHEAS-test meestal aangevraagd in combinatie met andere hormonen zoals FSH, LH, prolactine, oestrogenen en testosteron. Hiermee kunnen oorzaken voor onvruchtbaarheid, het uitblijven van de menstruatie en/of overmatige beharing worden onderzocht.

Wat betekent de uitslag?

Een standaard normaalwaarde is niet beschikbaar voor deze test. De normaalwaarde is afhankelijk van vele factoren, zoals leeftijd, geslacht en testmethode. Hierdoor kan hetzelfde getal verschillend geïnterpreteerd worden.

Verlaagd:Lage hoeveelheden DHEAS kunnen worden veroorzaakt door het slecht functioneren van de bijnier of door hypopituitarisme, een ziekte waarbij de hypofyse te weinig hormonen aanmaakt.

Normaal:Een normale DHEAS-waarde in combinatie met normale waarden van andere androgenen wijst op een normaal functionerende bijnier. Ook kan het betekenen dat een aangetoonde tumor geen hormonen produceert. Een normale DHEAS kan ook voorkomen bij polycysteus ovarium syndroom (PCOS). Bij dit syndroom (afwijking in de eierstokken) worden androgenen meestal door de eierstokken aangemaakt, met name testosteron.

Verhoogd: Een verhoogde hoeveelheid DHEAS wijst op afwijkingen in de bijnieren als gevolg van bijvoorbeeld een adrenocorticale tumor, bijnierkanker of een goedaardige bijniervergroting. Verhoogde hoeveelheid DHEAS kan bij vrouwen leiden tot menstruatiestoornissen en zichtbare verschijnselen van vermannelijking of virilisatie (diepere stem, overmatige haargroei in gezicht en op het lichaam, gespierdheid, vergroting adamsappel). Bij mannen kan een toegenomen hoeveelheid DHEAS onopgemerkt blijven. Bij jonge jongens kan een toegenomen hoeveelheid DHEAS leiden tot een vervroegde ontwikkeling van de puberteit.

Een verhoogde DHEAS-waarde geeft niet een specifieke diagnose. Er moet verder onderzoek gedaan worden om de oorzaak van het probleem op te sporen.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.