Waarom deze test?

Om het functioneren van de nieren te testen.

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

De test schat de nierfiltratiesnelheid op basis van een berekening. De meest betrouwbare formule hiervoor is de CKD-EPI. Deze formule is gebaseerd op de hoeveelheid kreatinine in uw bloed, gecorrigeerd naar leeftijd en geslacht. Er zijn verschillende verouderde formules, waaronder de MDRD-formule (MDRD=modification of diet in renal diseases) en de zogeheten Cockcroft Gault-klaring. Deze formules zijn echter minder nauwkeurig dan de CKD-EPI formule. Voor kinderen onder de 18 jaar kan deze formule echter niet gebruikt worden. Voor hen wordt een andere formule gehanteerd.

De berekening geeft een indruk van de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR), die een maat is voor de functie van de nieren. Glomeruli zijn de kleine bloedfilters in de nieren waar afvalstoffen worden verwijderd. De GFR geeft aan hoeveel bloed er per minuut wordt gefiltreerd.

De nierfunctie wordt geschat omdat de echte meting van de nierfunctie tijdrovend en belastend is, ook voor patiënten. De kreatinineklaring waarvoor 24-uurs urine moet worden gespaard geeft een indicatie van de nierfunctie, maar is (veel) onnauwkeuriger. Een alternatieve bepaling die ook nog wel eens wordt aangevraagd is cystatine C. Cystatine C wordt bepaald bij patiënten met een eGFR tussen 45 en 60 ml/min/1,73 m2 zonder andere tekenen van chronische nierschade of risicofactoren voor chronische nierschade, maar ook bij patiënten met een sterk afwijkende spiermassa of bij patiënten waarbij de kreatinine bepaling in het laboratorium niet goed gemeten kan worden (dit kan het geval zijn bij patiënten met ernstige leverschade). Tevens kan ook op basis van de cystatine C de eGFR worden berekend als maat van de nierfunctie.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

De dokter vraagt eGFR aan om het functioneren van de nieren te onderzoeken. De test is geschikt voor bijna alle mensen ouder dan 18 jaar, die niet zwanger of ondervoed zijn, en geen acute nierziekte hebben. Bij mensen met diabetes wordt volgens een landelijke richtlijn jaarlijks een eGFR gemeten. Ook bij mensen ouder dan 70 jaar, waarbij medicatie wordt voorgeschreven die mogelijk een invloed kan hebben op de nierfunctie, wordt jaarlijks de nierfunctie gecontroleerd.

De test kan worden gebruikt om slecht(er) functioneren van de nieren als het gevolg van bijvoorbeeld hoge bloeddruk, diabetes of andere ziekten in een vroegtijdig stadium vast te stellen. Er is dan meestal nog geen (of slechts beperkte) nierschade en behandeling van deze ziekten kan ergere schade aan de nieren voorkomen.

Als de dokter een kreatinine-aanvraag doet om de nierfunctie te onderzoeken, zal het lab bij de kreatinine-uitslag ook een eGFR schatting meegeven.

Wat betekent de uitslag?

Een normale uitslag betekent dat nierschade niet waarschijnlijk is. Verlaagde waarden wijzen erop dat enige nierschade kan hebben plaatsgevonden. Dit kan al dan niet tot chronische nierschade leiden. De ernst hiervan is ook afhankelijk van de zogenaamde albumine-creatinine ratio. Een eGFR < 60 ml/min/1,73 m2 wordt voor patiënten van alle leeftijden beschouwd als afwijkend. De eGFR wordt uitgedrukt in ml/min/1,73m^2. Dit betekent het aantal ml bloed dat per minuut door de nieren wordt gefiltreerd, gecorrigeerd voor het lichaamsoppervlak van de patiënt.

Interpretatie eGFR-waarden

GFR

eGFR-waarde

Een normale eGFR

groter dan 90

mild afgenomen eGFR

60-89

mild tot matig afgenomen eGFR

Matig tot ernstig afgenomen

Ernstig afgenomen

45-59

30-44

15-29

Nierfunctie uitval

kleiner dan 15

Omdat de eGFR afneemt met de leeftijd worden in sommige laboratoria leeftijdsafhankelijke referentiewaarden gebruikt. Deze zijn in deze tekst niet opgenomen, omdat deze waarden per laboratorium kunnen verschillen.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.