Zwangerschapstest
Waarom deze test?
Deze test wordt uitgevoerd om een aantal uiteenlopende redenen.
1) Om vast te stellen of een vrouw zwanger is
2) Bij verdenking op een tumor in de zaadbal van de man of eierstok van de vrouw.
Welk materiaal?
Urine of bloed
Wat wordt er getest?
Een zwangerschapstest toont de aanwezigheid van human chorionic gonadotropine (hCG) aan in urine of bloed. hCG is een eiwit dat wordt gemaakt door de moederkoek (placenta) van een zwangere vrouw. De productie van hCG neemt gedurende het eerste trimester (8-10 weken) van de zwangerschap sterk toe.
De grootste hoeveelheid hCG wordt gevonden rond de 10de week na de laatste menstruatie. Daarna daalt de hoeveelheid weer langzaam. Een aantal weken na de bevalling is het hCG niet meer in het bloed aantoonbaar.
hCG wordt ook geproduceerd door placentacellen in een MOLA zwangerschap. Hierbij is een eicel zonder erfelijk materiaal bevrucht door een spermacel waardoor het ontstane embryo niet levensvatbaar is. Het placenta weefsel gaat echter wel woekeren.
Daarnaast wordt hCG ook door sommige tumoren van de zaadballen of de eierstokken (kiemceltumoren) geproduceerd.
Hoe wordt het materiaal verkregen?
Urine: een beetje plas wordt opgevangen in een schoon potje. Dat kan het beste meteen na het opstaan. De urine is dan het meest geconcentreerd en afwijkingen worden daarin sneller opgespoord. Wel eerst wassen, zodat er geen bacteriën of huidcellen in terecht komen. Het beste monster wordt verkregen door eerst een beetje uit te plassen in de wc en dan wat op te vangen in het potje. De rest kan gewoon weer in de wc. Binnen twee uur moet het potje naar het laboratorium worden gebracht. Anders in de koelkast bewaren. Bloed: een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.Wanneer wordt deze test gedaan?
De dokter vraagt deze test aan om een zwangerschap aan te tonen.
Een hCG-test in bloed of urine kan al tien dagen na de gemiste menstruatie worden gedaan. Sommige testen kunnen al eerder hCG aantonen. Dit verschilt per test (Deze informatie is bekend bij het laboratorium dat de test uitvoert of staat in de bijsluiter van de test).
De uitslag van de test is ja of nee. Soms vraagt de dokter het laboratorium om precies te meten hoeveel hCG er in het bloed aanwezig is. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer klachten wijzen op een eventuele buitenbaarmoederlijke zwangerschap of de aanwezigheid van een MOLA-zwangerschap of een (dreigende) miskraam.
De test wordt ook gebruikt bij onderzoek en behandeling van kiemceltumoren in de zaadballen van de man of de eierstokken van de vrouw.
Wat betekent de uitslag?
Zwangerschapstest met behulp van urine:
Negatief: niet zwanger
Positief: zwanger
Fout-negatief:Fout-negatief betekent een negatieve testuitslag en toch zwanger. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als de test te vroeg in de zwangerschap wordt gedaan. Ook als vooraf aan een zwangerschapstest in urine te veel wordt gedronken, kan de urine zo verdund zijn dat de uitslag negatief is, terwijl er wel hCG aanwezig is. Verder kan gebruik van plastabletten een onterecht negatieve uitslag geven.
Fout-positief:Fout-positief betekent een positieve uitslag en niet zwanger. Medicijnen tegen epilepsie, de ziekte van Parkinson, slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen een onterecht positieve uitslag geven. Ook na de overgang kunnen licht verhoogde waarde van het HCG gevonden worden zonder dat er sprake is van een zwangerschap doordat een klier in de hersenen HCG produceert.
Zwangerschapstest in bloed
Verhoogd:Gedurende de vroege zwangerschap verdubbelt de hoeveelheid hCG in twee tot drie dagen. Bij een buitenbaarmoederlijke zwangerschap of een dreigende miskraam duurt het meestal langer voordat de hoeveelheid hCG zich heeft verdubbeld. De hoeveelheid hCG neemt snel af na een miskraam. Als de hoeveelheid hCG na een miskraam niet afneemt, kan het erop duiden dat er hCG-producerend weefsel is achtergebleven. Dit zal dan verwijderd moeten worden.
HCG-test bij verdenking of behandeling van tumoren
verhoogd: Tijdens een MOLA-zwangerschap stijgt het HCG sneller en tot grotere hoogte dan bij een normale zwangerschap. Bij sommige tumoren van de zaadbal of de eierstokken kunnen sterk verhoogde waarden van het HCG gemeten worden. Deze waarde wordt vervolgd om na te gaan of de therapie goed aanslaat.
negatief: Succesvolle verwijdering, behandeling van de tumor of verwijdering van weefsel na een MOLA zwangerschap.
Nog vragen?
De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.
Heeft u naar aanleiding van deze informatie nog een vraag?
Stel deze dan aan een klinisch chemicus.
Heeft u als KC naar aanleiding van deze informatie nog een aanvulling?
Geef deze dan door aan de webredactie.