Waarom deze test?

Om bij iemand een (lokaal) tekort aan zuurstof op te sporen.

Welk materiaal?

Bloed, soms hersenvocht

Wat wordt er getest?

De test bepaalt de hoeveelheid lactaat (melkzuur) in bloed of hersenvocht. Lactaat wordt aangemaakt in spieren en hersenen en ander weefsel wanneer er te weinig zuurstof aanwezig is. Voedingsstoffen worden opgenomen in het lichaam en in deze organen verbrand voor de levering van energie. Zuurstof is nodig voor een goede verbranding. Als er genoeg zuurstof aanwezig is, zal er geen of nauwelijks lactaat gevormd worden. Als er echter te weinig zuurstof aanwezig is, wordt bij de verbranding lactaat gevormd in plaats van koolzuur (CO2) en water. Het lactaat wordt weer omgezet in koolzuur en water wanneer er weer voldoende zuurstof is. Als dat echter te lang duurt, hoopt lactaat zich op in het bloed waardoor het zuur-base evenwicht verstoord raakt: de zuurgraad (pH) daalt; er treedt verzuring op. Dat kan gepaard gaan met spierzwakte, snelle ademhaling, misselijkheid en braken, zweten en het kan zelfs tot een coma leiden.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Bloed uit een ader:Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd. Voorafgaand aan de test mag soms 12 uur niets gegeten en gedronken worden.

Bloed uit een vingertop:Met een scherp naaldje wordt een gaatje geprikt in de top van een van de vingers. Daar komt dan een druppel bloed uit die wordt opgevangen op een strip of in een buisje. Als er te weinig bloed uit komt, wordt er op de vinger geduwd om het eruit te drukken. Hoe warmer de handen zijn, hoe makkelijker het gaat. Het naaldje wordt maar een keer gebruikt en daarna vernietigd.

Hersenvocht:Het afnemen van hersenvocht is een aparte procedure die door een neuroloog wordt uitgevoerd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

De lactaatmeting wordt vooral gebruikt om een zuurstoftekort en/of verzuring door verhoogde lactaatproductie aan te tonen. De test wordt meestal aangevraagd in combinatie met een bloedgas-onderzoek, glucose, leverenzymen en soms de pyruvaattest. Vooral als een patiënt verzuurd is of in shock is of als er hartproblemen zijn, zal de dokter lactaat laten bepalen om een beter inzicht in de gezondheidstoestand van de patient te krijgen. Verder maakt de lactaattest vaak deel uit van een vervolgonderzoek bijvoorbeeld bij de verdenking op stofwisselingsziekten of afwijkingen in de rode bloedcellen zijn gevonden. De lactaattest wordt ook gebruikt om het effect van een behandeling te meten. Daling van lactaat betekent dat de behandeling helpt.

Bij bepaling van lactaat in hersenvocht kan de test worden gebruikt om onderscheid te maken tussen een virus- of een bacteriële infectie. Bij een bacteriële infectie ligt zuurstoftekort meer voor de hand en zal de lactaatconcentratie in het hersenvocht hoger zijn.

Wat betekent de uitslag?

Bij gezonde mensen is de hoeveelheid lactaat in het bloed ongeveer 1-2 mmol/L.

Sterk verhoogd: Hoge lactaatwaarden worden vaak veroorzaakt door grote inspanning, shock, of gebruik van geneesmiddelen (metformin bij diabetici, of isoniazid bij tuberculose). Intensieve sportbeoefening kan tot een tijdelijke verhoging van lactaat leiden. Bij gezonde sporters daalt het lactaat echter weer snel.

Daarnaast zijn er heel veel verschillende ziekten die een verhoging van lactaat geven: leverafwijkingen, nierproblemen, diabetes mellitus, leukemie, AIDS, stofwisselingsziekten en ernstige infecties zoals hersenvliesontsteking. Een tekort aan vitamine B1 kan tevens aanleiding geven tot een verhoogde waarde van lactaat.

Hoe hoger de lactaatconcentratie, des te ernstiger de klinische verschijnselen. Maar het meten van lactaat geeft niet precies aan wat de oorzaak van het probleem is en de uitslag zal geinterpreteerd moeten worden in het licht van de andere labuitslagen (zoals leverwaarden en bloedgaswaarden) en de ziektegeschiedenis van de patiënt.

Bij hersenvliesontsteking (meningitis) geeft een verhoogde lactaat in hersenvocht wel extra informatie voor de behandeling omdat een verhoogd lactaat vaak veroorzaakt wordt door een bacteriële en niet door een virale infectie. Deze informatie is belangrijk aangezien de behandeling voor een bacteriële infectie anders is dan voor een virale infectie.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.