Waarom deze test?

Om het effect van therapie te volgen bij verschillende soorten kanker. Bijvoorbeeld kanker van de alvleesklier, galwegen, maag, darm, ovarium, long, borst of baarmoeder.

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

De test bepaalt de hoeveelheid CA 19-9 (kanker antigeen 19-9) in het bloed. CA 19-9 is een tumormerkstof (marker), een stof die vooral wordt aangemaakt door kankercellen. Als CA 19-9 vrijkomt uit de cel kan het in het bloed terechtkomen. De stof is niet betrokken bij het veroorzaken van kanker.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

CA 19-9 wordt meestal in combinatie met beeldvormende testen zoals een CT-scan of echografie uitgevoerd als de arts vermoedt dat de patiënt kanker in de alvleesklier, galwegen, maag heeft, en soms ook bij andere soorten kanker. CA 19-9 kan dan helpen bij het stellen van de diagnose. Vaak laat de arts ook andere laboratoriumtests uitvoeren zoals carcino-embryonaal antigeen (CEA) of een combinatie van verschillende tests die informatie geven over de lever. Dit wordt vooral gedaan als de patiënt last heeft van hevige pijn in de bovenbuik, misselijkheid, gewichtsverlies en geelzucht.

De belangrijkste reden om de CA19-9 test uit te voeren is om na te gaan of de behandeling van de kanker effect heeft of om te controleren of de tumor na behandeling eventueel terugkomt. De test kan hiervoor alleen gebruikt worden in patiënten die voorafgaand aan de therapie al een verhoogd CA 19-9 in hun bloed hebben.

Wat betekent de uitslag?

De referentiewaarden voor CA 19-9 verschillen per laboratorium. De referentiewaarden voor CA 19-9 liggen tussen de 0 en 37 kU/L (0-37 U/ml).

Bij verhoogde waarden van de CA 19-9 is het niet gelijk duidelijk welk type kanker een patient heeft. Daar heeft de dokter ook andere soorten testen voor nodig. Een laag CA 19-9 betekent niet dat iemand geen kanker heeft. Sommige mensen kunnen CA 19-9 namelijk niet maken.

Maar als iemand verhoogde waarden heeft bij een bepaald type kankeer dan kan de dokter de CA19-9 regelmatig meten en zien of de therapie werkt (dan daalt CA 19-9) of dat de kanker weer terug komt of verder groeit (dan stijgt CA 19-9).

Belangrijk is dat CA 19-9 bij het vervolgen tijdens de therapie steeds door hetzelfde laboratorium wordt bepaald. Dit omdat er verschillen zijn tussen bepalingsmethoden van de laboratoria.

Licht verhoogd

In sommige gezonde personen worden lichte (stabiele) verhogingen van CA 19-9 in het bloed waargenomen. Dit is ook het geval bij ontsteking aan de alvleesklier (pancreatitis), galstenen, taaislijm ziekte (cystische fibrose) en leverziekten. In deze gevallen is de verhoging tijdelijk.

Matig-sterk verhoogd

Matige tot zeer sterke verhogingen worden gevonden bij patiënten met een bepaald type alvleesklierkanker ("excretory duct pancreatic cancer"): kanker in de buisjes van de alvleesklier die de spijsverteringssappen afscheiden. Deze spijsverteringssappen zijn nodig om het voedsel zoals vetten en koolhydraten (suikers) te verteren. In 95% van de gevallen van kanker aan de alvleesklier is dit het weefsel waarin de tumor in de alvleesklier ontstaat. Matig tot sterk verhoogde waarden worden ook gevonden bij kanker van de galwegen of maagkanker. Ook bij patiënten die lijden aan andere vormen van kanker, zoals galblaaskanker of dikke darmkanker komen verhoogde waarden voor CA 19-9 voor.

Verlaagd

Na een succesvolle behandeling of weghalen van de tumor kan de hoeveelheid CA 19-9 in het bloed in vergelijking met de vorige keren verlaagd zijn. Om een verlaging vast te stellen is het wel van belang dat de arts voorafgaand aan de behandeling de waarde van CA 19-9 in het bloed heeft bepaald.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.