Waarom deze test?

Om borstkanker te onderzoeken en het effect van de behandeling van borstkanker te volgen.

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

De test bepaalt de hoeveelheid CA 15-3 (kanker antigeen 15-3) in het bloed. CA 15-3 is een tumormerkstof (marker). De stof wordt gemaakt door normale cellen in het melkklierweefsel van de borst maar ook door kankercellen. CA 15-3 wordt door de cellen afgegeven waardoor het in kleine hoeveelheden in het bloed terechtkomt. Kankercellen maken veel meer CA15-3 aan dan normale cellen in het borstweefsel. CA 15-3 is niet betrokken bij het veroorzaken van kanker maar is een maat voor de groei van de tumor. Hoe meer kankercellen in het lichaam aanwezig zijn hoe meer CA 15-3 in het bloed wordt gemeten. CA 15-3 is niet specifiek voor borstkanker en kan dus ook niet gebruikt worden om de diagnose te stellen.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

De belangrijkste reden om de CA 15-3 test uit te voeren is om na te gaan of de behandeling van borstkanker effect heeft of om te controleren of de tumor na behandeling eventueel terugkomt. De beperking van deze test is dat het effect van therapie alleen gemeten kan worden in patiënten die voorafgaand aan de therapie al een verhoogd CA 15-3 in hun bloed hebben.

De dokter kan een CA 15-3 test ook aanvragen om borstkanker nader te onderzoeken. De test wordt dan meestal aangevraagd in combinatie met andere tests zoals geslachtshormonen. Is de borstkanker gevoelig voor hormonen dan is dit bepalend voor de soort therapie die de patiënt zal ondergaan. Als borstkanker bij meerdere vrouwen in de naaste familie van de patiënt voorkomt, kan ook worden onderzocht of erfelijke factoren een rol spelen.

CA 15-3 wordt niet gebruikt om bij patiënten vroegtijdig borstkanker op te sporen (screening). Ten eerste kan CA 15-3 verhoogd zijn in het bloed door andere oorzaken. Ten tweede sluit een normale hoeveelheid CA 15-3 in het bloed borstkanker niet uit. Slechts 30 procent van de vrouwen met gelokaliseerde borstkanker (tumor op 1 plaats) hebben verhoogd CA 15-3 in hun bloed.

Wat betekent de uitslag?

De referentiewaarden voor CA 15-3 liggen tussen de 0 en 30 kU/L (0-30 U/ml). In het algemeen geldt dat hoe meer CA 15-3 in het bloed wordt gevonden, hoe groter de tumor is of hoe meer kankercellen aanwezig zijn. Het kan ook betekenen dat de patiënt zich in een vergevorderd stadium van de ziekte bevindt. Van belang is dat CA15-3 bij het vervolgen tijdens de therapie steeds door hetzelfde laboratorium wordt bepaald. Dit omdat er verschillen zijn tussen bepalingsmethoden van de laboratoria.

Normaal

Normale (0-30 kU/L) of negatieve waarden voor CA 15-3 sluiten (borst)kanker niet uit en sluiten ook een vergevorderd stadium van de ziekte niet uit. Het kan voorkomen dat deze test te vroeg in het ziekteverloop is bepaald waardoor de hoeveelheid in het bloed nog te laag is om het te meten. Bovendien is in 1/3 van de vrouwen met een vergevorderd stadium van borstkanker CA 15-3 niet verhoogd.

Licht verhoogd

De CA 15-3 waarde in het bloed kan ook licht zijn gestegen door andere oorzaken dan kanker zoals leverziekte, darmkanker, longkanker of een goedaardige borsttumor. Zelfs bij gezonde personen (bijvoorbeeld zwangere vrouwen) wordt soms een verhoogde waarde in het bloed gevonden. Het is wel gebleken dat bij deze personen de hoeveelheid CA 15-3 gedurende lange tijd stabiel blijft, terwijl bij borstkankerpatiënten de CA 15-3 waarde toeneemt als de tumor groeit.

Sterk verhoogd

Met name bij de patiënten bij wie de tumor zich naar andere organen heeft uitgebreid (uitzaaiingen) zoals lever en botten is de uitslag sterk verhoogd. Bovendien neemt de hoeveelheid CA15-3 nog meer toe als de tumor groter wordt.

Verlaagd

Als de therapie effect heeft zal in de loop van de tijd CA 15-3 dalen. Om een verlaging vast te stellen is het wel van belang dat de arts voorafgaand aan de behandeling de waarde van CA 15-3 in het bloed heeft bepaald.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.