Waarom deze test?

Om vast te stellen of er sprake is van te veel (hyperaldosteronisme) of te weinig aldosteron (hypoaldosteronisme).

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

De test bepaalt de hoeveelheid aldosteron in het bloed. Aldosteron is een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het in stand houden van de water- en zoutbalans. Het hormoon regelt de hoeveelheid zouten (natrium en kalium) in het bloed en beinvloedt daarmee de waterbalans in het lichaam via de nieren. Aldosteron heeft daardoor een belangrijke functie in het regelen van het bloedvolume en de bloeddruk.

Aldosteron wordt gemaakt door de bijnieren, die bovenop de nieren liggen. De productie van aldosteron is ingewikkeld en maakt deel uit van het zogeheten renine-angiotensine-aldosteron-systeem. Een verstoring van dit systeem kan verschillende gevolgen hebben. Het hormoon renine komt vrij uit de nieren als er te veel kalium of te weinig natrium in het bloed zit, bij een te laag bloedvolume of een lage bloeddruk. Een verhoogde hoeveelheid renine zal vervolgens via het hormoon angiotensine leiden tot een verhoogde productie van aldosteron. In normale situaties zal een stijging van renine dus leiden tot een stijging van de hoeveelheid aldosteron in bloed.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

De dokter vraagt de test aan om een goed beeld te krijgen van de hormoonproductie in de bijnier. De test kan behulpzaam zijn bij het opsporen en in de gaten houden van ziekten die te maken hebben met een teveel of tekort aan aldosteron.

Een teveel aan aldosteron kan worden veroorzaakt door een (goedaardige) tumor in de bijnier. Dit heet primair hyperaldosteronisme wat leidt tot een te hoog gehalte aldosteron en daarmee een verhoogde bloeddruk. Door het verhoogde aldosteron wordt natrium vastgehouden in het lichaam, terwijl er te veel kalium wordt uitgescheiden in de urine. Door het kaliumverlies zal het kaliumgehalte in het bloed dalen en kan er spierzwakte optreden. Patienten met een primair hyperaldosteronisme hebben een verhoogde boeddruk en kunnen een verlaagd kalium in hun bloed hebben, maar dit laatste is niet perse nodig.

De test wordt uitgevoerd bij patienten met een verhoogde bloeddruk, waarbij de bloeddruk vaak niet reageert op bloeddrukverlagende medicijnen. Tegenwoordig wordt niet alleen de hoeveelheid aldosteron, maar ook tegelijkertijd de hoeveelheid renine gemeten in het bloed. Door de hoeveelheid aldosteron te delen door de hoeveelheid renine (aldosteron-renine ratio) kan primair hyperaldosteronisme beter opgespoord worden dan met aldosteron alleen. Bij primair hyperaldosteronisme wordt er dan een verhoogde ratio gevonden.

Een teveel aan aldosteron kan ook het gevolg zijn van een slechte doorbloeding van de nieren, een verlaagde bloeddruk of een te laag natriumgehalte in het bloed. Dit heet secundaire hyperaldosteronisme en komt relatief vaker voor dan primaire hyperaldosteronisme. Overige oorzaken van secundaire hyperaldosteronisme zijn hartfalen (het hart pompt onvoldoende bloed rond), levercirrose, nierziekten en zwangerschapsvergiftiging.

Een te lage hoeveelheid aldosteron in het bloed heet hypoaldosteronisme en is vaak het gevolg van een slecht werkende bijnier. Het gaat gepaard met uitdroging (dehydratie), lage bloeddruk, te veel kalium en te weinig natrium in het bloed.

Wat betekent de uitslag?

Omdat de gebruikte meetmethode per laboratorium kan verschillen, is het moeilijk een algemeen geldende normale waarde voor aldosteron te geven.

Verhoogd: Primaire hyperaldosteronisme kan worden veroorzaakt door een (goedaardige) tumor in de bijnier. Een secundaire hyperaldosteronisme is meestal het gevolg van een slechte doorbloeding van de nieren door vernauwing van de nierslagader. Recente richtlijnen adviseren om altijd een aldosteron-renine ratio te meten, omdat dit het beste beeld geeft van de hoeveelheid aldosteron in relatie tot de hoeveelheid renine.

Verlaagd: Een te lage productie van aldosteron (hypoaldosteronisme) wijst op een slecht werkende bijnier. Meestal wordt aldosteron bepaald in combinatie met coritisol en renine. De combinatie van aldosteron, cortisol en renine geeft inzicht in een aantal verschillende ziektebeelden.

Combinaties van aldosteron, cortisol en renine in relatie tot een aantal verschillende ziektebeelden:

Primair hyperaldosteronisme: aldosteron verhoogd; cortisol normaal, renine verlaagd.

Secundair hyperaldosteronisme: aldosteron verhoogd; cortisol normaal; renine verhoogd.

Ziekte van Cushing: aldosteron verlaagd-normaal; cortisol verhoogd; renine verlaagd.

Ziekte van Addison: aldosteron verlaagd; cortisol verlaagd; renine verhoogd.

Dysfunctie hypofyse: aldosteron normaal; cortisol verlaagd; renine normaal.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.