Sporenelementen
Waarom deze test?
Om een tekort aan koper, zink, chroom en/of seleen op te sporen. Deze zogeheten sporenelementen zijn essentieel voor een goed functionerend lichaam.
Welk materiaal?
Bloed
Wat wordt er getest?
De test bepaalt de hoeveelheid koper (Cu), zink (Zn), chroom (Cr) en seleen (Se) in het bloed. De meting vindt plaats in bloedplasma dat wordt verkregen door centrifugatie van het bloedmonster. Bij het centrifugeren zakken de bloedcellen naar beneden en de vloeistof bovenaan is bloedplasma (serum).
Koper, zink, chroom en seleen zijn metalen die in lage hoeveelheden in het lichaam voorkomen, maar wel belangrijke functies hebben. Ze worden daarom ook wel essentiële sporenelementen genoemd. Een tekort aan een of meer sporenelementen is meestal het gevolg van ondervoeding en/of een verstoorde darmwerking.
Koper (Cu) komt vooral voor in orgaanvlees, zeevis, schaal- en schelpdieren, noten en graanproducten. Na inname via voedsel wordt koper opgenomen in het bloed en verspreid over het lichaam. Voor het transport is koper gebonden aan het eiwit ceruloplasmine. Zink (Zn) komt vooral voor in vlees, vis, bruinbrood, peulvruchten en rijst. Zink is nodig bij de opbouw van eiwitten, en daarmee voor de groei en vernieuwing van weefsel; het speelt een rol bij de opbouw en afbraak van koolhydraten; het is onderdeel van het hormoon insuline; en het zorgt ervoor dat het afweersysteem goed werkt. Chroom (Cr) komt vooral voor in biergist, volkorenbrood, groente, rietsuikermelasse, vlees en lever. Tekort aan chroom komt alleen voor bij ernstige ondervoeding en/of ernstige stoornissen van het spijsverteringssysteem. Seleen (SE) komt vooral voor in plantaardig voedsel. Het speelt een belangrijke rol bij bescherming tegen zogeheten radicalen, dit zijn reactieve tussenproducten van reacties met zuurstof.Hoe wordt het materiaal verkregen?
Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.
Wanneer wordt deze test gedaan?
De dokter vraag de test aan als er (duidelijke) aanwijzingen zijn voor een tekort aan (een van de) sporenelementen, meestal bij ernstige ondervoeding of sterk verminderde darmfunctie.
Wat betekent de uitslag?
Een (sterk) verlaagde of (sterk) verhoogde hoeveelheid van een sporenelement kan een aanwijzing zijn voor vele verschillenden aandoeningen.
Koper: een (ernstig) tekort uit zich in groeistoornissen en klachten van het zenuwstelsel. Een laag kopergehalte in bloed plus een verhoogd (vrij) koper in urine past bij de ziekte van Wilson. Dit is een erfelijke stoornis waarbij koper niet kan worden gekoppeld aan transporteiwit ceruloplasmine. Hierdoor stapelt koper zich op in de weefsels en veroorzaak met name schade aan de lever en het zenuwstelsel. De ziekte van Menke is een zeer zeldzame erfelijke stoornis waarbij koper niet wordt opgenomen en veroorzaakt dus een kopertekort. Zink: een (ernstig) tekort kan zich uiten in de vorm van vermoeidheid, verhoogde kans op infecties, verminderde groei, huidaandoeningen en haaruitval. Een (te) hoge inname van zink(supplementen) kan leiden tot maag en darmklachten. Chroom: een(ernstig) tekort leidt tot groeiproblemen, oogafwijkingen en een verstoorde opname van glucose (chroom is van belang voor een goede werking van insuline). Normaal is de hoeveelheid chroom in bloed en urine zeer laag. De chroombepaling is lastig omdat het ook veel voorkomt in het milieu waardoor er al snel verontreiniging kan optreden van het bloed of urinemonster via afnamenaalden, bloedafnamebuizen etc. Seleen: een (ernstig) tekort is zeldzaam; het kan leiden tot spierzwakte en hartfalen. Milde tekorten zijn in verband gebracht met een grotere kans op infecties en de krijgen van kanker. Een hoge inname van seleen kan leiden tot haaruitval en brokkelige nagels.Nog vragen?
De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.
Heeft u naar aanleiding van deze informatie nog een vraag?
Stel deze dan aan een klinisch chemicus.
Heeft u als KC naar aanleiding van deze informatie nog een aanvulling?
Geef deze dan door aan de webredactie.