Waarom deze test?

Deze test wordt aangevraagd bij een verdenking op een ontsteking van de middelgrote en kleine vaten o.a. in de nieren, ook wel vasculitis en glomerulonefritis genaamd. Een aantal bekende voorbeelden van ziekten waarbij ANCA positief zijn zijn de ziekte van Wegener, glomerulaire nefritis, polyarteritis nodosa. Afhankelijk van de mate van de ontsteking en de onderliggende ziekte kunnen ook de luchtwegen, oren en/of de nieren zijn aangedaan. Met name de ontsteking van de vaten in de nieren kan leiden tot snelle verslechtering van de nierfunctie. Er zijn een aantal specifieke vasculitiden die niet gepaard gaan met positieve ANCA zoals bijvoorbeeld ziekten waarbij de grote vaten zijn aangedaan.

Welk materiaal?

Bloed

Wat wordt er getest?

In de test wordt de aanwezigheid van antinucleaire antistoffen (ANCA) in het bloed bepaald. Ook wordt onderzocht of er veel of weinig autoantistoffen zijn en wat voor type auto-antistof het betreft (PR-3, MPO of atypisch).

Gewoonlijk maakt het afweersysteem antistoffen (ook wel immuunglobulinen genoemd) tegen binnendringende bacteriën en virussen. Bij sommige mensen gaat er iets niet goed in het afweersysteem. Bij hen worden antistoffen gemaakt tegen sommige van hun eigen eiwitten of cellen. Deze antistoffen heten autoantistoffen omdat ze gericht zijn tegen het eigen lichaam. Auto betekent 'zelf'. Het afweersysteem beschadigt dan de eigen cellen, hele weefsels of zelfs hele organen doordat de autoantistoffen ontstekingen veroorzaken.

De ANCA zijn auto-antistoffen die de kleine en middelgrote bloedvaten aantasten, deze groep van ziekten worden vasculitiden genaamd. Het ziektebeeld dat wordt gezien is afhankelijk van het type bloedvat dat is aangetast (in de luchtwegen, nieren etc). Er zijn verschillende auto-antistoffen te onderscheiden (p-anca, c-anca, atypisch) die kunnen samengaan met een specifieke vorm van vasculitis. Het patroon is niet altijd even specifiek. Daarom staat bij de beoordeling van de ANCA uitslag altijd de klinische uiting van de ziekte voorop. Zo wordt een p-ANCA vaak gezien bij de ziekte van Wegener, de c-ANCA bij de ziekte Churg Strauss en atypische ANCA bij darm-of leverziekten. Bij adequate behandeling van de ziekte kan de ANCA verdwijnen.

Hoe wordt het materiaal verkregen?

Een buisje bloed wordt afgenomen uit een ader aan de binnenkant van de arm, meestal in de plooi van de elleboog. Om deze ader goed te kunnen zien en voelen wordt een stuwbandje strak om de bovenarm getrokken. In de ader wordt geprikt met een holle naald waardoor het bloed in het buisje wordt gezogen. De naald wordt maar één keer gebruikt en daarna vernietigd.

Wanneer wordt deze test gedaan?

Autoimmuunziekten kunnen leiden tot ontstekingen in verschillende organen zoals bijvoorbeeld gewrichten, nieren en bloedvaten. Wanneer de dokter op basis van dit soort klachten vermoedt dat er sprake kan zijn van een autoimmuunziekte kan hij/zij de aanwezigheid van autoantistoffen in het bloed laten bepalen. De afwezigheid van ANCA in maakt de kans op een autoimmuunziekte die gepaard gaat met ontstekingen van de bloedvaten klein.

Wat betekent de uitslag?

Bij gezonde personen is de ANCA uitslag negatief.

Negatief:

Er zijn geen autoantistoffen aangetoond en de kans dat de klachten veroorzaakt worden door een vasculitis is klein. Ook na een succesvolle behandeling kan de ANCA uitslag negatief worden.

Bij ontstekingen van de grote vaten (ziekte van Takayasu) is de ANCA negatief.

Dubieus:

De uitslag is niet negatief, maar toch zo laag dat er twijfel is of dit als afwijkend moet worden beschouwd. Dit wordt ook het het grijze gebied genoemd.

Licht verhoogd:

Afhankelijk van het type van de gevonden autoantistoffen en de klachten van de patient kan een lichte verhoging wijzen op een autoimmuunziekte.

Sterk verhoogd:

Bij een sterke verhoging neemt, afhankelijk van het type antistof en de klachten van de patient, de verdenking van een autoimmuunziekte toe. Een verhoogd resultaat wordt vaak (standaard) gevolgd door een anti-MPO en/of PR3 test.

Bij de ziekte van Wegener is de ANCA meestal van het PR3 type, terwijl bij Churg Strauss syndroom en glomerulonefritis de ANCA meestal van het MPO-type is.

Nog vragen?

De informatie over deze test komt van deskundigen uit het ziekenhuislaboratorium. Daar worden dagelijks vele honderden testen uitgevoerd. Laboratoriumspecialisten zorgen er voor dat dit op een veilige en juiste manier gebeurt. Zij adviseren de dokter bij afwijkende uitslagen en ingewikkelde problemen.