Achtergrond

Vitamine D is een vetoplosbaar vitamine die een belangrijke rol speelt bij de opname van calcium en fosfaat uit de darmen. Vitamine D is daarom nodig voor gezonde botten en tanden. Daarnaast speelt vitamine D een belangrijke rol in het functioneren van de spieren en voor de werking van het immuunsysteem. De belangrijkste bronnen van vitamine D zijn zonlicht en voeding zoals vette vis, halvarine, margarine en bak- en braadproducten.

Vitamine D komt in verschillende vormen in je lichaam voor. De belangrijkste indicator voor het algemene vitamine D gehalte van het lichaam is 25-hydroxy (25-OH) vitamine D in bloed. Volgens de Gezondheidsraad is er sprake van vitamine D-deficiëntie bij mensen jonger dan 70 jaar wanneer de concentratie 25-hydroxy vitamine D in bloed lager is dan 30 nmol/l; bij mensen ouder dan 70 jaar is de drempelwaarde 50 nmol/l.

Vitamine D tekort

Met name in de winterperiode komt een vitamine D tekort veel voor in Nederland. Een vitamine D tekort kan worden veroorzaakt door te weinig zonlicht, onvoldoende opname via de voeding of slechte opname vanuit de darmen. Klachten die kunnen optreden als gevolg van een ernstig vitamine D tekort zijn de Engelse ziekte (rachitis) bij kinderen of verzwakking van botten en spieren bij volwassenen.

Het Voedingscentrum raadt aan om vitamine D supplementen (10 tot 20 microgram (µg) per dag) te nemen voor kinderen tot 4 jaar, ouderen, mensen met een getinte huid, zwangeren en mensen die weinig zonlicht op hun huid krijgen omdat ze bijvoorbeeld weinig buiten komen.

De vitamine D zelftest

Vitamine D zelftesten meten 25-hydroxy vitamine D als indicator voor het algemene vitamine D gehalte in bloed. Volgens de fabrikanten kunnen de testen gebruikt worden om te screenen of iemand een tekort heeft aan vitamine D.

In het algemeen is de test goed uitgevoerd als er een lijn verschijnt bij de C (controle lijn). Daarnaast ontstaat er een lijn bij de T (test). De lijn bij de T moet vergeleken worden met streepjes op een bijgeleverde kleurenkaart. Op de kleurenkaart staan verschillende lijnen met bijbehorende 25-hydroxy vitam ine D concentraties. De lijn op de kleurenkaart die het beste overeenkomt met de lijn bij de T geeft de concentratie 25-hydroxy vitamine D weer van de geteste persoon. Raadpleeg te allen tijde de bijsluiter van de test om te weten hoe de test uitgevoerd moet worden.

Een te laag vitamine D gehalte komt heel veel voor in Nederland, zeker aan het einde van de winterperiode. Daarnaast kan het nemen van vitamine D supplementen volgens de door Voedingscentrum aangeraden hoeveelheden (10 – 20 microgram (µg) per dag) geen kwaad. Om die reden is het advies: ‘niet prikken, maar slikken’, dus in plaats van het vitamine D gehalte te meten dient men te starten met supplementen. Het is belangrijk om de aangeraden hoeveelheid van het Voedingscentrum te hanteren. Doet men dit niet en wordt er te veel vitamine D ingenomen, dan kan er een vitamine D intoxicatie (vergiftiging) ontstaan. Symptomen van te veel vitamine D kunnen o.a. zijn: braken, koorts, rillingen, nierstenen, schade aan het hart, verlies van eetlust, slaperigheid en gewichtsverlies.

Conclusie

Een vitamine D tekort komt veel voor in Nederland. In plaats van de hoeveelheid vitamine D te meten met een zelftest, is het advies om supplementen te slikken volgens de aangeraden hoeveelheden van het Voedingscentrum (10 – 20 microgram (µg) per dag),zeker als u tot een risicogroep behoort. Neem altijd contact op met uw (huis)arts bij onbegrepen klachten.